نوای فارس-لی لا رضایی: آرمان موسی پور از سن 20 سالگی وارد عرصه حرفه ای موسیقی شد اما از موسیقی را سنین کودکی با ساز پیانو آغاز کرده بود. اولین کار حرفه ای وی در سینما در سن 22 سالگی با فیلم سینمایی «حمله دار» به کارگردانی جعفر سینایی شروع کرده است . اولین سریال نیز سریال شهرک به کارگردانی بابک محمدی با موسیقی وی به پخش درآمد.
پس از آن موسیقی سریالهای آخرین دعوت، دلنوازان، فاصله ها، هوش سیاه، شیدایی، خداحافظ بچه، زخم،کیمیا (بلندترین سریال ایرانی)، فیلمهای سینمایی عصریخبندان، خط ویژه، آذر شهدخت پروین و دیگران(بهروز افخمی)، روباه(افخمی)360 درجه (سام غریبیان) ، خاک و مرجان(مسعود اطیابی)، قتل آنلاین و ...را درکارنامه هنری خود دارد.
فیلم سینمایی«عاشق ها ایستاده می میرند» به کارگردانی شهرام مسلخی جدیدترین کاری است که با موسیقی این آهنگساز در حال اکران است.
وی همچنین در حال حاضر مشغول ساخت به روز موسیقی سریال «کیمیا» به کارگردانی جوادافشار است.
با وی گفت و گو کرده ایم:
*موسیقی فیلم «عاشق ها ایستاده می میرند »بر اساس چه معیارهایی ساخته شده است؟
در ساخت موسیقی این فیلم بیش از هر چیزی از موسیقی کردی با تلفیق موسیقی الکترونیک استفاده کرده ام. موسیقی فیلم عاشقان ایستاده می میرند یک موسیقی توصیفی است که داستان را روایت می کند.
*باتوجه که فضایی که داستان فیلم دارد، به نظر می رسد المان هایی باید درنظر گرفته می شد تا فضاسازی ها در راستای تم اصلی داستان پیش می رفت. این المان ها چه چیزهایی بودند؟
خیلی برمبنای المان این فیلم ساخته نشده است. ما المان های درشتی در این فیلم نداشتیم. بابت این فیلم در واقع فضای دراماتیک فیلم بود که ایده ساخت موسیقی را به من می داد. از آوای زن که خانم ژیوار شیخ الاسلام خوانده اند که همکاری بسیار لذت بخشی بود و از دوستان دیگر که موسیقی کردی را به خوبی می شناسند ما استفاده کرده ایم . یعنی در واقع از نوازندگان بومی سازهای کردی نرمه نای، تبنور، آوای کردی مردانه و ... در ساخت موسیقی این فیلم بهره مند شده ام.
موسیقی این فیلم بیشتر یک موسیقی دراماتیک است. برای رسیدن به چنین فضای دراماتیکی باید یک سری اصول رعایت می شد.
زمانی که من موسیقی این فیلم را ساختم ، پایان بندی آن متفاوت تر بود اما آن پایان بندی بنا به درخواست کارگردان با تغییراتی مواجه شد که همین موجب شد تغییراتی نیز در موسیقی آن لحاظ شود.
*این تغییرات چه تغییراتی بودند؟
در واقع انتهای فیلم تعلیقی تر تمام می شد و فضای آن با حدسیات بییننده پیش می رفت به همین دلیل باید فضای تعلیقی در موسیقی آن نیز ایجاد می شد که این اتفاق افتاد.
*به کلیت کار لطمه ای وارد نشد؟
در واقع خیر! چون نوع تمام شدن موسیقی با همان سازها و همان موسیقی ، و با همان سبک و سیاق بود.
*در ساخت موسیقی این فیلم به هر حال به عنوان یک آهنگساز باید تابع داستان و کارگردان می بودید. چنین چیزی خللی در روند کاری اتان ایجاد نمی کرد؟
وقتی موسیقی یک فیلم را قبول می کنم، یعنی در واقع داستان به حس من نزدیک است و می توانم برای آن موسیقی بسازم.نظر کارگردان در ساخت موسیقی بسیار دخیل است ولی به شرطی که کارگردانی آشنا و آگاه به موسیقی باشد و از قبل در حین ساخت فیلم، به موسیقی به عنوان یکی از مولفه های اصلی فیلم خود نگاه کند و فکر کرده باشد. معمولا این اتفاق در ایران خیلی کم می افتد. زیرا اکثرکارگردان‌های ما با موسیقی فیلم خیلی آشنایی ندارند و بهتر است موسیقی را به عهده آهنسگاز بسپارد.
* این را نیز باید درنظر گرفت که در برخی مواق کارگردان نمی تواند به آهنگساز به آهنگساز اعتماد کند.
یک کارگردان باید بداند که هر آهنگسازی چه سبک و سیاقی دارد و باتوجه به آن و با این نگاه ، آهنگساز را انتخاب کند تابتواند به او اعتماد کند در غیر این صورت، طبیعتا کار آن طور که باید و شاید، پیش نخواهد رفت.
با کارگردان‌هایی که سالهاست با من همکاری دارند و با سبک و سیاق موسیقی کارهایم آشنایی دارند، مشکلی از این بابت نداریم. درخصوص کارگردان های جدید که اولین بار است با آنها همکاری می کنم، نیز دوست دارم نظرات آنها را راجع به موسیقی در همان اول همکاری بشنوم و با نقطه نظراتشان آشنا شوم. ولی خدا را شکر تا کنون مشکلی با هم نداشته ایم مگر کسانی که کمی غیرحرفه ای هستند و سر راه آدم قرار می گیرند و از این دست اتفاقات می افتد. شرایط زمانی سخت تر می شود که یک سری از این کارگردان ها که هیچ شناختی نسبت به موسیقی فیلم ندارند، تصمیم می گیرند که نظرات خود را تحمیل کنند که این باعث به وجود آمدن اختلافات ناچیز می شود.
*در این وضعیت فیلم چگونه بود ؟یعنی در این فیلم نقطه نظرات شما به موسیقی رسید یا اینکه به نوعی با تحمیل مواجه شدید؟
بله همین طور بود ونهایتا نقطه نظرات من به موسیقی تبدیل می شد. البته شهرام دوست داشت نظرات خود را بدهد و این کار را نیز می کرد و تاجایی که درست بود آنها را اعمال کردم و انجام می شد. دستم بسته نبود ولی چون با سرمایه شخصی ساخته می شد ، نسبت به کارهای حرفه ای تر سینما، امکانات محدوتری داشتیم. همین موجب می شد نتوانیم آنچه را که باید و شاید اعمال کنیم.
*معمولا وقتی صحبت از موسیقی فیلم می شود، ناخودآگاه موسیقی بی کلام تداعی می شود. این درحالی است که امروزه اغلب فیلم ها موسیقی باکلام دارند. در این باره چه نظری دارید؟ آیا چنین چیزی درست است که کلام به خدمت موسیقی ونهایتا به خدمت فیلم و داستان آن گرفته می شود؟
وقتی صحبت از موسیقی فیلم می شود ، باید این موسیقی به قدری توانمند باشد و قدرت روایی داشته باشد که نیاز به کلام نباشد. ولی متاسفانه موسیقی اکثر سریالهای تلویزیونی که در ایران ساخته می شود، به دلیل کمبودهایی که به لحاظ ساختاری دارند از موسیقی به عنوان یک المان کمک کننده درمتن استفاده می کنند. وطبیعتا دوست دارند ترانه ای برای پیش بردن مفهوم داستانی آن استفاده کنند که این به ضرر موسیقی تمام می شود. در واقع دارند برای جذب مخاطب از موسیقی استفاده می کنند. در حالی که به نظر من یک سریال خوش ساخت نیازی به این چیزها ندارد و موسیقی به عنوان یک مکمل در آن استفاده می شود نه یک عامل پیش برنده. این درسینما کمتر است مگر اینکه فیلم بخواهد ابعاد تجاری خود را تقویت کند که این نه تنها در سینمای ایران بلکه در همه جای دنیا مرسوم است.
* اگر همه جای دنیا مرسوم باشد حداقل به این صورت نیست که در فیلم فقط موسیقی بشنویم و موسیقی خودش را به فیلم تحمیل کرده باشد ولی در ایران اینطور نیست. بسیار دیده می شود که موسیقی از فیلم برجسته تر است و درشت تر جلوه می کند.
این به دلیل کمبودهایی است که به آنها اشاره کردم. واقعیت این است که هیچ کارگردانی قبول نمی کند فیلمش فیلم بدی است و فکر می کند باید یک موسیقی برای فیلمش ساخته شود که خیلی شنیداری و ملودیک باشد واین ملودی بعداز دیدن فیلم در ذهن ها بنشیند . در صورتی که به این توجه نمی کند که فیلم او ظرفیت چنین موسیقی ای را ندارد.
*در این فیلم محوریت با موسیقی بود و باراصلی داستان فیلم روی دوش آهنگساز بود.
تمام سعی ام را کردم که واقعا این اتفاق نیفتد. تمام تلاشم این است که موسیقی از فیلم بیرون نزند ولی گه گداری ناخواسته این اتفاق می افتد. شاید درخصوص این فیلم موسیقی بومی دلیل چنین چیزی باشد که با این سبک و سیاق ساختاری کمتر شنیده شده باشد.
*این به ضرر فیلم تمام نمی شود؟
واقعا نه ولی این فیلم اینگونه موسیقی را لازم داشت که نهایت سعی خود را کردم تا لحاظ شود.
*از کیمیا بگویید و از ویژگی موسیقی این مجموعه تلویزیونی که این روزها درحال پخش است. پرداختن به چنین مجموعه ای سخت نبود؟
در وهله اولی که من قبول کردم موسیقی سریال کیمیا را به عنوان طولانی ترین سریال تاریخ تلویزیون ایران بسازم و طبیعتا کار مشکلی هم بود، به نوعی روایت تاریخی داستان را با موسیقی بازگو می کنم. دوست داشتم یک سری موسیقی شخصیت پردازانه باشد ولی به علت تعدد زیاد شخصیت ها در داستان که حدود 300 بازیگر می شود، ساخت این نوع موسیقی به نوعی غیرممکن بود. بنابراین تصمیم بر این گرفتم که موسیقی ای هماتیک باشد و بخش تاریخی داستان را روایت کند.
*موفق شدید چنین چیزی را رقم بزنید؟
بله ! در وهله اول قرار بود موسیقی در سه فصل ضبط شود. فصل اول ،زمان قبل از انقلاب تا زمان جنگ، فصل دوم از زمان جنگ تا انتهای جنگ و فصل سوم زمان حال را روایت کند. اما متاسفانه باتوجه به مشکلاتی که امروزه اکثر پروژه ها با آن دست به گریبان هستند، بعید می دانم که این اتفاق بیفتد. چون از روز اول قطعات موسیقی این سریال به صورت ارکسترال ضبط شده است ،طبیعتا صلاح نیست در ادامه موسیقی ها به صورت الکترونیک اجرا شود. به همین دلیل سعی بر این دارم که قطعات ضبط شده با سازها و پس زمینه های مدرن تری ارائه شوند.
*در اینجا این سوال پیش می‌آید، هیچ وقت موسیقی الکترونیک به جهت القای حس، نمی تواند جای سازهای آکوستیک را بگیرد و این به سریال ضربه خواهد زد؟
خوب ما پس زمینه را الکترونیک می گیریم. یعنی همان موسیقی های ضبط شده با پس زمینه موسیقی های مدرنتری در زمینه الکترونیک ارائه شود. مثلا اگر پیانو یا گیتار بوده سازهای الکترونیک استفاده می کنیم. هدفمان این بوده که در این سه فصل تاریخی این موسیقی باهم متفاوت باشند و در واقع روایت کننده زمان داستان باشند.
*آیا برای اینکه مثلا شما برای یک فیلم از موسیقی و فضاهای دراماتیک و ...برخوردار شود از الگوی خاصی تبعیت می کنید؟
استانداردی در این زمینه وجود ندارد که از ساز خاصی برای فضاهای دراماتیک تر استفاده شود و دست آهنگساز در چنین مقوله ای باز است اما ما نمی توانستیم برای هر شخصیت یک ساز و یا یک ملودی خاص داشته باشیم البته برای شخصیت های اصلی داستان تقریبا این کار انجام شده است و مقداری به سمت موسیقی شخضیت پردازانه می رود ولی کل موسیقی این مجموعه بر پایه شخصیت پردازی ساخته نشده است.
*در این صورت چه ایرادی پیدا می کرد؟
ما هیچ وقت زمان کافی برای انجام کاری نداریم و باید سریالی ساخته شده باشد و از دوسال پیش آماده باشد تا زمان کافی در اختیار داشتیم و می توانستیم برای هرشخصیت موسیقی جداگانه ودرخور بنویسیم. حداقل زمانی که برای چنین کاری نیاز است یک سال قبل از شروع پخش آن است.
*فکر می کنید موسیقی فیلم در میان انواع موسیقی های مختلف در ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد؟
بله من فکر می کنم اینگونه باشد . دوستانی که در حیطه موسیقی های دیگر فعالیت می کنند کمتر به موسیقی فیلم گرایش داشته اند به این علت که ساخت موسیقی فیلم به رغم اینکه باید موسیقی را خوب بشناسد باید فیلم و سینما را نیز بشناسد. ما رهبران و آهنگسازان بزرگی در موسیقی دردنیا داریم که نمی توانند موسیقی فیلم بسازند چون شناخت کافی از آن ندارند. البته موسیقی فیلم به صورت تخصصی در دانشگاهها آموزش داده نمی شود که اگر چنین چیزی می شد، امروزه شاهد اتفاقات بهتری در زمینه موسیقی فیلم بودیم.
* چه تاثیری می تواند در روند موسیقی فیلم داشته باشد که امروزه از آن بی نصیب هستیم؟
اگر این اتفاق می افتاد و یا اگر به زودی چنین اتفاق خوشایندی بیفتد، آهنگسازانی که وارد این حیطه می شدند، به راحتی می توانستندگرایش خود در موسیقی را انتخاب کنند و از ابتدا به آن بپردازند. ضمن اینکه تعداد کسانی که به موسیقی فیلم و سینما می پرداختند بیشتر می شد و همین موجب به وجود آمدن رقابت تنگاتنگ و بیشتری می شد . وقتی هم که رقابت بیشتر باشد طبیعتا فضای پیشرفت بازتر می شود و می توان شاهد پیشرفت بیشتری در این خصوص بود.کما اینکه موسیقی سینما در ایران نسبت به انواع دیگر موسیقی امان پیشرفت بیشتر و بهتری داشته است و با علاقه بیشتری دارند در این زمینه کار می کنند.
*امسال در جشنواره فیلم فجر حضور دارید؟
تا الان یک کار برای جشنواره ساخته ام به نام «صاف کن» به کارگردانی مصطفی کیایی و یکی دو کار هم پیشنهاد دارم که فعلا مشغول مطالعه بر روی آنها هستم. باتوجه به اینکه فعلا هیچ یک از آنها به قطعیت نرسیده است ترجیح می دهم درباره اشان صحبتی نکنم.
منبع : روزنامه صبا