نوای فارس – پریا حیرتی: یکی از مهم ترین بخش های موسیقی، «صدا» است. یک صدابردار خوب می تواند موسیقی خوب را به گوش مخاطبان برساند. امروزه با تبدیل شدن کنسرت به یک صنعت، حضور صدابرداران خوب به یک رکن اصلی تبدیل شده است. «علی ثامنی» یکی از جوان ترین صدابرداران ایران است که در سالن میلاد نمایشگاه بین المللی تهران به همراه سجاد مهدی پور فعالیت می کند و هر شب یک صدای موجه را به گوش مخاطبان می رساند. وی جوان ترین استاد صدابردار ایران است و در مجتمع فنی ایران، صدا برداری تدریس می کند. به بهانه معضلات صدابرداری با وی صحبت کردیم:
- چرا صدا برداری را انتخاب کردید؟
من از بچگی ساز می زدم و پیانو را به صورت تخصصی آموزش دیدم. سال 86 در مالزی تحصیل می کردم و با موسیقی الکترونیک آشنا شدم. آن جا با موزیسین های این سبک آشنا شدم. تصمیم گرفتم این رشته را آکادمیک ادامه بدهم، برای همین در دانشگاه SAE ثبت نام کردم و در رشته صدا تحصیلاتم را آغاز کردم که تا سال 90 ادامه داشت و بعد به ایران برگشتم. 442 ساعت دوره های صدابرداری دیجیتال، طراحی صدا و مبانی آکوستیک ITD کانادا را در شعبه ایران گذراندم. صدابرداری کنسرت و استودیو را در تخصصی تر در این اکادمی آموش دیدم. من به خاطر علاقه زیادی که به این رشته داشتم، آن را انتخاب کردم.
- صدا برداری را از استودیو های موسیقی آغاز کردید یا کنسرت؟
از استودیو موسیقی آغاز کردم. در سبک الکترونیک، هیپ هاپ و هاووس آهنگسازی، میکس و مسترینگ می کردم. بعد با کمپانی 4Shade فعالیتم را آغاز کردم.
- در موسیقی ایران یک معضل بزرگ وجود دارد، آن هم کم بودن متخصص در بخش میکس و مسترینگ است. چرا این بخش را ادامه ندادید و صدابرداری در سالن کنسرت را انتخاب کردید؟
حدود 2 سال پیش، یک آلبوم با «شاهین قاسمی فرد» نوازنده گیتار الکتریک تولید کردم اما بنا به دلایلی آن آلبوم منتشر نشد. به صورت اتفاقی با صدابرداری کنسرت آشنا شدم. احساس کردم، توانایی من در این بخش بهتر است. با فعالیت در مجموعه اریکه ایرانیان به صورت رسمی وارد این حرفه شدم. در مسترکلاس های صدا برداری کنسرت که دوره 3 ماه بود و در جاکارتا برگزار می شد، شرکت کردم. آشنایی من با شرکت «اردستانی» باعث گسترده تر شدن فعالیتم و آموزش های تجربی شد. این شرکت سالن ها و تجهیزات بسیار خوب و در سطح حرفه ای دارد. در حال حاضر هم در سالن میلاد نمایشگاه بین المللی تهران مشغول به فعالیت هستم که زیر نظر این شرکت است.
- اولین کنسرتی که به تنهایی صدابرداری کردید، برای چه خواننده ای بود؟
جشنواره موسیقی خلیج فارس در پردیس قلهک اولین اجرایی بود که من صدابرداری آن را برعهده داشتم. کنسرت کانتری راک گروه «تندر» در سالن ناشنوایان سعادت آباد هم تجربه بعدی من بود. آن زمان به فکر صدابرداری موسیقی پاپ نبودم. دوست داشتم سبک های خاص کار کنم. اما چون موسیقی پاپ رواج بیشتری داشت، به این سمت کشیده شدم. رزومه های تحصیلی که داشتم باعث شد، صدابردار مجموعه سالن میلاد بشوم.
- به نظر شما بزرگترین معضل صدابرداری سالن های ایران چه چیزی است؟
این مسئله خیلی پیچیده است. به خاطر نبود آکادمی های صدابرداری و عدم برخورد حرفه ای از طرف شرکت های وارد کننده سیستم های صوتی، صدابرداری ایران وضعیت خوبی ندارد. به تازگی سیستم های متداول و به روز رده A وارد ایران شده است. اگر دیگر سالن ها هم تجهیز بشود، به طور قطع کیفیت صدا در سالن ها بالا خواهد رفت. کار صدابرداری کنسرت معضلاتش بسیاری زیاد است. مهم ترین عامل این که در مان کوتاه باید بهترین صدا گرفته شود.
- یک صدای خوب از نظر شما صدابردار، چه نوع صدایی است؟
صدای خوب مجموعه ای با نظم، روی اصول تکنولوژی، آگاهی، دلسوزی، خلاقیت و تجربه است. ابتدا باید روی استیج یک ارکستر خوب حضور داشته باشد. تنظیم ها مناسب باشد و نوازنده ها نیز حرفه ای باشند. سپس سیستم های صدا باید درست و حرفه ای باشند تا صدای خوب از آن ها شنیده شود. صدابردار خوب هم باید وجود داشته باشد تا بتواند صدا خوب را به گوش حاضران در سالن، نوازنده و خواننده برساند.
- کدام یک از این موارد که گفتید، در ایران موجود است؟
به صورت خیلی محدود در بعضی از گروه ها شاهد یک تنظیم خوب، یک ارکستراسیون خوب و نوازنده خوب هستیم. بسیاری از خواننده ها قط تصور صدا، کنسرت، حرکت دارند که این اشتباه است. در بعضي از موارد عدم همانگي اصوات از لحاظ علم موسيقايي، صدا و گاهی كوك نبودن سازهاى كوبه اي، تاچ نوازندگان، بافت و فرم موسيقي كه خودش مبحث طولاني هست. گاهی بافت هاي مونوفونيك و تكرار يك ملودي در طول يك موسيقي مي تواند براي گوش هاي امروزي كه بيشتر بافت هاي پلي فونيك و هموفونيك مي شنود، خسته كننده باشد و چيدمان غير اصولي سازها و خطاهاي هارمونيكي و عدم توانايي كافي در خواننده و نوازنده خود صدايي غير معقول ايجاد مي كند. باید اکادمی های موسیقی بیشتری در ایران ایجاد شود تا نوازندگان و صدابرداران خوب تربیت شوند. اين جاست كه به مخاطبان موسيقي هم پيشنهاد دارم مقداري حرفه تر موسيقي گوش كنند و دنبال موسيقي حرفه اي باشند. يادمان باشد هميشه اكثريت درست نيست.
- در حال حاضر بسیاری از گروه های موسیقی پاپ یک صدابردار ثابت دارند. این موضوع چه کمکی به موسیقی می کند؟
با این موضوع تا حدودی موافق هستم. اما 90% صدابرداران ایران تجربی این شغل را اموختند و اطلاعاتشان کم است. انتخاب صدابردار ثابت برای ارکستر سخت است. به طور مثال ما با این مشکل در سالن میلاد رو به رو هستیم. صدابرداران گروه های به علت عدم آشنایی با سیستم صدای این سالن و ناتوانی در گرفتن صدا و مهم تر این که اجازه دخالت به ما نمی دهند، با مشکل رو به رو می شوند. گاهی اوقات حرف های منظقی ما را هم قبول نمی کنند. خواننده ها باید صدابردار حرفه ای و دوره دیده را انتخاب کنند. اگر تهيه كنندگان و خوانندگان وسواس بيشترى روى سپردن صدا به اشخاص داشته باشند، بسیاری از مشكلات حل مي شود.
به دوستان خودم كه در حال حاضر مشغول كار در صدا هستند، توصيه دارم مقالاتی درباره ساز شناسي، سبك شناسي، تئوري موسيقي، كنتر پوان، هارموني، مباني الكترونيك، نرم افزارهاي صدا برداري، نرم افزارهاي طراحي صدا، اركسراسيون، نواختن ساز، شناخت ريتم، سيگنال پروسسينگ، شناخت افكتهاي صوتي و استفاده صحيح از آنها، pa tuning ، مباني ديجيتال، صداى ديجيتال، اسپيكر منيجينگ و كاليبراسيون، استفاده از پلاگين ها و افكتهاى مختلف، كوتاه در مورد فيزيك صوت، در مورد مباني آكوستيك و مباني صدا رساني، محاسبات دلي تايم ها و… مطالعه کنند.
- چه راه کاری برای پیشرفت صدابرداری ایران دارید؟
دوستان صدابردار کمی سعی کنند علم صدابرداری را آموزش ببیند. تجهیزات و سیستم هایی که استفاده می کنند را بروز کنند. استاندارد فعلی صدای ایران پایین است و دلسوزی در این زمینه وجود ندارد. شاید بی اغراق می توانم بگویم تنها گروهی که سیستم صدا رده A حتی در شهرستان هایش استفاده می کند، سیروان خسروی است. این یعنی به گوش شنونده خود احترام می گذارد و غیر از موسیقی، صدا برایش مهم است. به نظر من مردم شهرستان هم لیاقت شنیدن صدا خوب دارند. باید این فرهنگ ایجاد شود. به دنبال ماركت باشيم اما پيرو حركات مدرن و اتفاقات جديد كه گشايش گر درب هاي جديدي در قلب و انديشه مان هست هم باشيم. موسيقي جنبه هاي گوناگوني دارد و داراي ابعاد گسترده اي هست.
- به عنوان یک صدابردار چه در خواستی از مسئولان دارید؟
در خواست از وزارت ارشاد دارم كه براي صدا برداري و سيستم هاي صوتي هم مجوز صادر كند. گروهي سود جو و غير حرفه اي از ضعيف ترين سيستم هاي صوتي براي سالن ها و شهرستان ها استفاده مي كنند، اين در حالي هست كه هم كيفيت به شدت افت مي كند و مردم ناراضي مي شوند و هم آثار مخربي براي گوش هاي مردم دارد. همان طور كه در بخش تصوير ديدن بعضى از تصاوير غير اخلاقي کاری اشتباه است، در صدا هم چنين استاندارد پاييني بسيار غير اخلاقي است. بايد به دنبال ارتقا سطح صدا و موسيقي باشيم. اين توصيه من به تمام همكارانم هست حتي خوانندگان گاهی به شدت نياز مند تقويت اعصاب و تقويت تكنيك خود هستند. من بسيار عزم خود را براى تغيير در اين سيستم بازاري صنعت يا همان بازار صدا جذب كرده ام، كه با همياري بزرگان دلسوز اين صنعت نشان بدهیم كه اگر شرايط فراهم باشد مي توان در ايران هم صدا حرفه اي داشت. براي مثال كشور تركيه بالغ بر ١٠٠ عدد صدا بردار تراز اول دارد، اين در حاليست كه در عمل، ايران به اندازه نصف انگشتان يک دست هم صدا بردار خوب ندارد. يك صدا بردار خوب کسی است که ابتدا بسیار موسیقی گوش می دهد و سپس يك روانشناس آشنا با تكنولوژي، خلاق، به روز، عاشق صدا بازى، بسيار با جسارت و در كار قدرت تصمیم گیری بسيار سريع و كم اشتباه دارد. به نظر من اين تعريف يك صدا بردار هست.
- حرف آخر
من فکر می کنم باید برای صنعت صدا، دلسوزی شود. با کمپانی های محدود صدا که در کشور است، باید همکاری بهتر داشته باشند تا تجهیزاتشان به روز شود. رقابت را باید به سمت حرفه ای شدن برد تا این که حاشیه جای کار درست را بگیرد. همکاران باید دست مزدی که حق شان است، بگیرند. موسیقی خوب گوش دهند و با نرم افزار های به روز موسیقی آشنا شوند. از شرکت «اردستانی» کمال تشکر را دارم که سیستم های خوب را در سالن ها قرار داده است. این بهبودی وضعیت صدا به نفع گروه های موسیقی است.
مي توان با مبالغ كمتر سيستم صدا داشت، اما اگر به مدار ها و مسيرهايي كه صدا از آن عبور مي كند، دقت كنيد و برايتان خروجي مهم باشد هرگز از برندهاي بي كيفيت استفاده نخواهيد كرد. چرا كه اين كار غير استاندارد هست. يك مورد جالب تر اين كه مدتي است با استناد به تكنيكال رايدرهاي موجود در كنسرت ها، بهترين سيستم و با كفيت ترين برند اسپيكر دنيا در ايران وارد شده است. اما مي دانم كه تقريبا كسي حتي نام برند اين اسپيكرها را هم نمي داند و اصلا دنبال هزينه كردن و استفاده كردن از آن نيست. متاسفانه در بازار غير حرفه اي صنعت صدا كشور ما بسيار پر طرفدار هستند و از آن بدتر هنر مندان خواننده ما هم ناخواسته از اين روند حمايت مي كنند.
اين جاست كه بايد صدا بردار گروه پاپ حرفه اي باشد و به دنبال صداى حرفه اي با تجهيزات حرفه اي باشد. خواننده و اعضاي بند موسيقي و تهيه كنندگان را در حال حاضر فقط به سمت استفاده از برند هدايت كند تاكيد مي كنم. در حال حاضر فقط بالا بردن سطح سيستم ها مهم است و بعد درست كردن اشتباهات. این شعار من است: دوست دارم صدابرداری رو، ، خوب یا بد، اگه آسون یا سخت، نا امید نمی شم، چون دوست دارم موسیقی رو
منبع : اختصاصی نوای فارس