نوای فارس-حمید شاهنگیان در برنامه «ساعت 25» درخصوص راز ماندگاری موسیقی و سرودهای دوران انقلاب، گفت: اصولا کاری که از دل برآید لاجرم بر دل نیز می نشیند، تاریخ کار و تکرار مکرر این آثار هر ساله دلیل ماندگار آثار آن دوران است، هر سال یک نو شدن برای این آثار اتفاق می افتد.
برنامه این هفته «ساعت 25» در واپسین ساعات 22 بهمن با حضور حمید شاهنگیان و جمشید جم با پرداختن به موسیقی های انقلاب و دهه فجر و سبک و سیاق آهنگسازی آن آثار و بیان حال و هوای آن دوران از زبان این دو هنرمند به روی آنتن شبکه 5 سیما رفت.
از آنجایی که در روزهای اخیر جشنواره فیلم فجر را پشت سر گذاشتیم بخش آغازین برنامه به گفت و گو با آهنگسازان موسیقی فیلم آثار سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر اختصاص داشت و شاهد صحبت های ستار اورکی، آریا عظیمی نژاد، آرمان موسی پور و فرید سعادتمند بودیم. پس از آن حمید شاهنگیان و جمشید جم بر روی صندلی مهمان این برنامه نشستند و گپ و گفت این دو هنرمند با امیرحسین مدرس مجری کارشناس برنامه آغاز شد.
در ابتدا حمید شاهنگیان با بیان اینکه به اولین روز از سی و هشتمین سال انقلاب اسلامی پا گذاشته ایم، گفت: باید تبریک عرض کنم این اتفاق را و بگویم که اهمیت کار آن روز ما پیروی از امام بود و اینکه ما متوجه بودیم باید امام را در ذهن ها بشناسانیم هرچند که خود ایشان در دل ها نشسته بودند ولی خب ما نیز وظیفه ای برعهده داشتیم.
وی افزود: یادی از حمید سبزواری عزیز بکنیم و دعا برای سلامتی ایشان که انشاالله هرچه زودتر وضعیت جسمی شان بهبود پیدا کند. ایشان دو شعر راجع به حضرت امام گفته بودند که یکی همین شعر معروف «خمینی ای امام» بود که من این سرود را از آن درآوردم و می خواستم به لحاظ موسیقایی تنوع ریتم داشته باشد.
این آهنگساز درخصوص دیگر کارهای خود در آن دوران، اظهار کرد: 13 آبان، زندانی، سرباز، برخیزید، خجسته باد این پیروزی همه کارهای دیگری بود که با شرایط و حال و هوای آن روزگار خوانده و ساخته شد.
جم: «یار دبستانی» را با عشق و احساس خودم خواندم.
در اینجا سرود «خمینی ای امام» به آهنگسازی حمید شاهنگیان پخش شد و پس از بازگشت دوباره، این بار جمشید جم به صحبت پرداخت و درباره «یار دبستانی من» که خالق آن بوده است، گفت: من بخاطر اتفاقاتی که خزنده از انقلاب و الله اکبر گفتن های آن روزها و شب ها و همه آن شورو حالی که وجود داشت از راهپیمایی ها گرفته تا شعار دادن ها و ... دست به خلق این اثر زدم. خاطرم است صحبت های دکتر شریعتی را در حسینیه ارشاد گوش می کردم و پای صحبت های شان می نشستم و در مورد این سه یار دبستانی با دکتر شریعتی نیز سخن گفتم.
وی افزود: روزی بود قبل از اتفاقات 16 آذر، همه دانشجوها و مردم به خیابان ها ریخته بودند و شعارها خیلی کوبنده بود، ملت عجیب حضور پیدا کرده بودند و من نیز جزو آن 50 هزار نفری بودم که در آن جمعیت حضور داشتم همه ان ها الهامات و احساساتی را خلق می کرد که آثاری اینچنین ساخته شوند. شهید باهنر معلم من بودند و شهید عباسیان هم دبیر من بودند، منصور تهرانی دوست عزیز من به من گفت داستانی دارم برای یک فیلم که می خواهم تو آن را بخوانی، شعر را برای من خواند که سه یار دبستانی بودند و 13 آبان و داستانی که انگار خودم در آن بوده ام، گفتم منصور جان من به شعر کاری ندارم اجازه بده داستان ذهنی خودم را پیاده کنم و با همان عشق و احساسی که دارم بخوانم غافل از اینکه ایشان یک صدایی را روی آن گذاشته بودند و پذیرفته نشده بود و حالا به من پیشنهاد شده بود. کار با صدای من در استودیو ضبط شد و اینگونه بود که من «یار دبستانی من» را خواندم و دو سال بعد از انقلاب پخش شد و واقعا در آن روزها غوغا کرد.
همدلی و همنفسی را از مردم در کوچه و خیابان ها می گرفتیم
این هنرمند، عنوان کرد: خاطرم هست روزی با سرویس از رادیو برمی گشتم پارک دانشجو پیاده شدم و دیدم در پیاده رو این کار «یار دبستانی من» دارد پخش می شود به قدری هیجان زده شده بودم و از استقبال مردم لذت می بردم که می خواستم فریاد بزنم من این کار را خوانده ام تا میدان انقلاب پیاده می رفتم و گوش می کردم.
وی ادامه داد: این افتخار برایم ماند و تمام آن از همنفسی و انرژی مردم بود. من و تو در کنار هم ما بودیم و در شعر هم این گفته می شد که هیچ وابستگی ای وجود نداشت که من و تو در کنار هم قرا ر بگیریم و هیچ واسطه ای وجود نداشت. وجدانا اون روزگار اینچنین بود. خانه ای بود در کنار کاخ زعفرانیه که استاد شاهنگیان با دوستان شان با چنان جرئتی آنجا کارها را ضبط می کردند که انگار اطمینان داشتند پیروز خواهند شد. این همدلی و همنفسی را از مردم در کوچه و خیابان می گرفت و با نیرویی که داشت کارها را اینگونه می ساخت.
«یار دبستانی من» با صدای جمشید جم پخش شد و جمشید جم اشاره کرد: پس از انقلاب و شلوغی های آن دوران ما شاهد جنگ بودیم آقای شاهنگیان می خواست سیاست گذاری هایی بکند که دفاع مقدس آغاز شد و آن روزها پیوند خورد به موسیقی عظیمی که شاهدش بودیم، اگر امروز ما به همان آهنگسازان بگوییم بیایید اثری بسازید دیگر نمی توانند مثل آن کارها را خلق کنند.
شاهنگیان: بعد از انقلاب فشار حوزه های دینی در حذف موسیقی زیاد بود
در ادامه شاهنگیان تصریح کرد: روزهای اول بعد از پیروزی انقلاب هیچ چیزی سر جای خودش نبود، شما اگر خاطرتان باشد در روزهای قبل از انقلاب از 24 ساعت 18 ساعت موسیقی بود و 6 ساعت کلام، اما بعد انقلاب فشار حوزه های دینی این بود که موسیقی حرام است و باید حذف شود و من می گفتم چزور ممکن است شما 24 ساعت حرف بزنید و مردم گوش کنند، ما این جدل را داشتیم تا اینکه به جایی رسیدم که باید راه هایی پیدا کنم تا موسیقی را از این شکلی که به آن نگاه می شود خارج کنم، خب من که فقیه نبودم چطور می توانستم این المان ها را پیدا کنم فقط با یک تدابیری برخی سازها را حذف کردم. یعنی سازهایی که عمدتا بزمی بود را جلوه اش را کم کردم مثلا تمبک که باید جزو سازهای ایرانی حتما باشد را حذف کردم. تمبک منبا اصلی بزم ها بود که یا با تار یا با ویولن یا ترکیب این دو حضور داشت ولی من مجبور شدم حذف کنم. نمی توانستیم ریتم نداشته باشیم از اینرو دف را وارد ارکستر کردیم، که از همان روزها دف عمومی شد.
وی ادامه داد: یا برخی سازها را در هنگام میکس صدایشان را پایین می آوردم یا با نوازنده ها صحبت می کردم به یک تفاهم و زبان مشترک می رسیدیم. خدا رحمت کند مجتبی میرزاده که از اساتید کم نظیر و نوابغ موسیقی بودند ازشون خواستم که کار را نجیب کن این موسیقی است و نجیب بودن آن چه ارتباطی دارد ولی ما با هم کلام مشترک را پیدا کردیم که به این ترتیب توانستیم موسیقی را داشته باشیم. خدا روح امام را شاد کند که بعد از حادثه مطهری و سرود شهید مطهری که پخش شد و امام خمینی آن را تایید کردند کمی دست من باز شد. بنابر این المان هایی که در آن تاثیرگذار بود را کشف کردم و فهمیدم مهم ترین عنصر کلام است که اگر کلام درست باشد ما مسیر همواری داریم که می توانیم جلو برویم.
کاری که از دل برآید لاجرم بر دل می نشیند
این آهنگساز توضیح داد: ما آن زمان دو شورای شعر و موسیقی داشتیم که من مسوول هر دو شورا بودم، بسیاری از موارد شعر و موسیقی را همان جا پیاده می کردیم و با کمی تغییر توسط خود شاعر به آنچه می خواستیم می رسیدیم و به حمدالله آن اتفاق آن روزها رخ داد.
در اینجای برنامه یکی دیگر از ساخته های حمید شاهنگیان با عنوان «برخیزید» پخش شد و در صحبت های پایانی این دو هنرمند در خصوص ماندگار شدن آثار آن روزها سخنانی را بیان کردند. شاهنگیان گفت: اصولا کاری که از دل برآید لاجرم بر دل نیز می نشیند، این کار کار دلی است و دلیل دیگر آن برمی گردد به تاریخ کار، در آن روزگار شرایط طوری بود که کار دلچسب شود و تکرار آن در دل ها و اذهان ثبت شود، دلیل سوم هم اینکه چون مربوط به موضوع حضرت امام و انقلاب بود به هرحال 37 سال مکرر است که این موضوع در حال تکرار است و هر سال یک نو شدن برای آن اتفاق می افتد که اینها دلایلی است که در ماندگاری آن ها موثر بوده است ولی مهم ترین دلیل دلی بودن کارها بوده است.
موسیقی نیز همچون سینما زمان و مکان دارد
جمشید جم نیز بیان کرد: قطعا همین طور است و فرمایشات آقای شاهنگیان را تایید می کنم، ما چطور در سینما زمان و مکان داریم در موسیقی هم داریم، یار دبستانی و آثار آقای شاهنگیان برگرفته از موقعیتی است که در ذهن مردم تکرار شده است، شما «یار دبستانی» را در هر خانواده ای دارید و خودشان نیز بوده اند و همه این تکرارها خاطره شده است. همه این آثار حرکات ضد استکباری و ضد استعماری بوده پس در ذهن مردم ماندگار شده است و برخاسته از روحیه آزادی خواهی بوده که مردم و نسل ها با آن خاطره دارند و زمزمه می کنند و هر سال هم نو می شود. همه این ها در کنار هم قرار می گیرد تا کار در ذهن ها ماندگار شود. کارها گروهی بود برعکس امروز که کارها فردی ست.
وی در پایان خاطر نشان کرد: در گذشته آهنگساز در کنار شاعر می نشستند و باهم کار را زمزمه می کردند از انرژی هم کمک می گرفتند و اثر خلق می شد و اثر محک زده می شد ولی امرو زبه تنهایی کارها اجرا می شود و هیچ وقت هم زمزمه نمی شود. خاطرات و همراهی و همنفسی گروه در ساخت اثر آن را ماندگار می کرد. حفظ امانت داری وجود داشت، اگر خواننده ای می خواست کاری بخواند حفظ امانت می کرد و تمام این توجهات باعث می شد کار مانا باشد یا نباشد.
«ای ایران» استاد بنان؛ تیتراژ پایانی برنامه
قطعه «ایران ایران ایران» مجید اخشابی و سپس گزارش و گفت و گویی از رضا رویگری خواننده سرود «الله الله الله» پخش شد و پس از آن شاهد بخش موسیقی اصیل ایرانی با صحبت های کارشناس این بخش مقداد شاه حسینی بودیم که به تعریف و توضیح دستگاه شور اختصاص داشت.
به دلیل تمام شدن زمان برنامه بخش های موسیقی فیلم و موسیقی نواحی و کلاسیک در کنداکتور برنامه پخش نشده باقی ماند و تیتراژ پایانی برنامه «ای ایران» با صدای استاد غلامحسین بنان بود که پایان بخش برنامه این هفته «ساعت 25» بود.
گفتنی است، برنامه «ساعت 25» هر هفته پنجشنبه شب ها ساعت 00:30 بامداد به روی آنتن شبکه 5 سیما می رود. عوامل و دست اندرکاران این برنامه: تهیه‌کننده؛ محمود محمودی٬ کارگردان؛ احمد اطراقچی٬ سردبیران؛ حمیدرضا ترکاشوند و زهرا صفایی٬ مجری؛ امیرحسین مدرس، مدیر تولید؛ آرش جهانشاه٬ تصویر و نور؛ مهداد هوشیاری٬ تدوین؛ سارا معلم، مسعود صنم و شبنم آدینه، دستیاران؛ عباس هوشیاری، محمد بنایی و روابط عمومی؛ شیوا خورسند است.
منبع : اختصاصی